Deir thart ar naonúr as deichniúr de mhuintir na Gaeltachta agus dhá thrian de muintir na Galltachta gur mhian leo níos mó ábhair i nGaeilge a fheiceáil ar an teilifís. Dúirt duine as cúigear go raibh sé éasca theacht ar ábhar a thaitnigh leo.
D’fhoilsigh Coimisiún na Meán inniu (an 17 Mí na Nollag) torthaí an tsuirbhé a rinneadh ar an nGaeilge sna Meáin. Chuathas i mbun an tsuirbhé seo chun eolas a charnadh le haghaidh Athbhreithniú leathan, atá ar siúl faoi láthair, mar gheall ar sheirbhísí agus ábhar i nGaeilge sna meáin i gcoitinne.Dúirt duine as cúigear, a ghlac páirt sa suirbhé, go raibh sé éasca theacht ar ábhar a thaitnigh leo sna meáin Gaeilge.
Nuair a fiafraíodh díobh mar gheall ar na cineálacha ábhair Ghaeilge ar mhian leo a fheiceáil nó a chloisteáil a thuilleadh, dúirt trí cheathrú (75%) de lucht féachana na Gaeltachta go raibh níos mó cláracha faisnéise á lorg acu, agus tá 69% den lucht féachana náisiúnta ag lorg breis cláracha ceoil. Anuas air sin, féachann 95% de lucht féachana na Gaeltachta ar TG4 agus bíonn 89% díobh seo ag féachaint air gach seachtain.
Reáchtáladh an suirbhé seo i mí Meithimh agus i mí Iúil 2024, agus fuarthas aiseolas ó thart ar 1,200 duine os cionn 18 mbliana as lucht féachana Gaeltachta agus Galltachta. Scrúdaíodh caidreamh poiblí, roghanna, agus tuiscintí maidir le tábhacht agus éifeacht na meán Gaeilge, ar an teilifís, ar an raidió agus sna meáin chlóite agus ar líne.
Dúirt Rónán Ó Domhnaill, An Coimisinéir um Fhorbairt na Meán i gCoimisiún na Meán: “Is léir ó thorthaí an tsuirbhé seo go bhfuil an pobal ag éileamh níos mó ábhair Ghaeilge ar ardáin na meán uile in Éirinn. Tugann siad le fios nach bhfuil aon easpa ar an dea-thoil i leith na Gaeilge ach go bhfuil gá leis na meáin a fhorbairt a thuilleadh chun tacú le lucht labhartha na Gaeilge agus leo siúd ar mhian leo an teanga a fhoghlaim. Tá Coimisiún na Meán meáite ar na meáin i gcoitinne a fhorbairt ar shlí inbhuanaithe agus ionchuimsitheach inar féidir leis an bpobal go léir a bheith páirteach iontu. Ina theannta sin, is mian linn ní hamháin go ndéanfadh na meáin chéanna léiriú fírinneach ar an tsochaí ach go ndéanfaidís í a mhúnlú freisin. Gné amháin atá i gceist leis an Suirbhé ar an nGaeilge sna Meáin den obair fhairsing atá ar bun againn chun Athbhreithniú leathan a dhéanamh ar na meáin in Éirinn i gcoitinne agus tugann an suirbhé seo comhthéacs tábhachtach dúinn maidir leis an rogha ábhair ar mhian leis an lucht féachana a fheiceáil agus a chloisteáil.”
Léirítear sa suirbhé freisin an t-éileamh nach beag atá ar chláracha ealaíon agus cultúrtha as Gaeilge (a dtacaíonn 61% den lucht féachana náisiúnta leo chomh maith le 65% den lucht féachana Gaeltachta) agus ar chláracha nuachta as Gaeilge (a dtacaíonn 57% den lucht féachana náisiúnta leo chomh maith le 70% den lucht féachana Gaeltachta).
Ó bunaíodh Coimisiún na Meán i mí Márta 2023, cuireadh tuairim is €11.9 milliún ar fáil faoin scéim Fuaime agus Físe chun tacú le cláracha Gaeilge agus dátheangacha. Níos túisce i mbliana, sheol An Coimisiún scéimeanna iriseoireachta nua, ar nós na Scéime Tuairiscithe Daonlathais Áitiúil agus na Scéime Tuairiscithe Cuairteanna, mar thaca díreach le hiriseoireacht a chur ar fáil don phobal áitiúil atá iontach agus iontaofa. Cuirtear suas le €1.5 milliún ar fáil sna Scéimeanna a bhaineann le tuairisciú na Gaeilge.
Beidh an Suirbhé seo ar na Meáin Ghaeilge mar bhonn eolas don Athbhreithniú leathan atá ar siúl faoi láthair mar gheall ar sheirbhísí agus ábhar na meán Gaeilge. Bainfear leas as chun caidreamh breise a dhéanamh le páirtithe leasmhara agus le baill éagsúla den lucht féachana. Táthar ag suil go ndéanfar scrúdú ar chineálacha uile na meán chun cur le saol fónta na meán Gaeilge i gcoitinne.